Մաս 27․ Օպցիոններ

Ֆինանսական շուկաներում շատ հաճախ կլսեք «օպցիոն» տերմինը։ Օպցիոններն ածանցյալ գործիքների տեսակ են, որոնք լայնորեն կիրառվում են թե՛ ներդրողների, թե՛ ընկերությունների կողմից։ Այս հոդվածում կքննարկենք, թե ինչ է օպցիոնը, ինչ նպատակներով է այն օգտագործվում և ինչպես է այն աշխատում։

Ի՞նչ է օպցիոնը

Օպցիոնը պայմանագիր է, որը ներդրողին տալիս է իրավունք, բայց ոչ պարտավորություն ապագայում որոշակի գնով գնել կամ վաճառել ակտիվը։

Օպցիոնների երկու հիմնական տեսակներն են․

• Call option (գնման օպցիոն), որը տալիս է ակտիվը նախապես սահմանված գնով գնելու իրավունք։
• Put option (վաճառքի օպցիոն), որը տալիս է ակտիվը նախապես սահմանված գնով վաճառելու իրավունք։

Օպցիոնները կիրառվում են թե՛ ռիսկի կառավարման, թե՛ գների տատանումներից շահույթ ստանալու նպատակով։

Օպցիոնները բարդ և ռիսկային են։ Դրանք հարմար են փորձառու ներդրողների համար։ Բայց դրանք հասկանալը կարևոր է՝ ներդրումներն ու ֆինանսական շուկաները լիարժեք հասկանալու համար։

Ինչո՞ւ են օգտագործում օպցիոնները

Օպցիոնները հիմնականում օգտագործվում են երկու նպատակով․

• Ռիսկի կառավարում (հեջավորում)
  Օպցիոնը կարելի է դիտարկել որպես ապահովագրություն։

Օրինակ՝ ներդրողը ունի բաժնետոմսեր և մտահոգված է, որ դրանց գինը կարող է նվազել։ Նա կարող է գնել վաճառքի օպցիոն (put option), որը նրան իրավունք է տալիս այդ բաժնետոմսերը վաճառել որոշակի գնով։ Եթե գինը իսկապես իջնի, ներդրողը կկարողանա վաճառել բաժնետոմսերը նախապես ֆիքսված գնով և խուսափել կորուստից։

• Շահույթ գնի տատանումից
  Ներդրողը կարող է փորձել կանխատեսել գների շարժը և փորձել շահույթ ստանալ դրանից՝ առանց ֆիզիկապես ակտիվը գնելու։

Օրինակ՝ ներդրողը կարծում է, որ «ABC» ընկերության բաժնետոմսերի գինը կբարձրանա։ Նա վճարում է 10$ և գնում է գնման օպցիոն (call option), որը նրան տալիս է իրավունք գնել մեկ բաժնետոմսը 100$-ով։ Եթե շուկայում գինը բարձրանա մինչև 120$, նա կարող է գնել բաժնետոմսերը 100$-ով և անմիջապես վաճառել 120$-ով՝ ստանալով շահույթ։ Եթե գինը չբարձրանա և մնա 100$-ից ցածր, ներդրողը պարզապես չի օգտվի օպցիոնից։ Նրա կորուստը կսահմանափակվի միայն վճարած 10$-ով՝ օպցիոնի գինը (պարգևավճարը)։

Նշենք նաև, որ օպցիոնները կարելի է վաճառել շուկայում մինչև դրանց ժամկետը լրանալը։

Օպցիոնների առանձնահատկությունները

• Իրավունք, բայց ոչ պարտավորություն | Օպցիոնը տալիս է ներդրողին ընտրության հնարավորություն։ Եթե շուկայական գինը շահավետ չէ, նա կարող է պարզապես չօգտվել իր իրավունքից։
• Պարգևավճար (premium) | Օպցիոն գնելիս ներդրողը վճարում է նախապես որոշված գումար։ Եթե նա որոշի չօգտվել օպցիոնից, այդ գումարը կլինի նրա կորուստը։

Էփրիքոթ Կապիտալը վերահսկվում է ՀՀ Կենտրոնական բանկի կողմից։

*Նյութում ներկայացված օրինակները կրում են միայն տեղեկատվական բնույթ: Դրանք չեն հանդիսանում ներդրումային խորհուրդ կամ որևէ կոնկրետ արժեթուղթ գնելու կամ վաճառելու առաջարկ: Տեքստում նշված նախկինում գրանցված կատարողականը չի երաշխավորում ապագայում նմանատիպ արդյունքներ: