Ֆինանսական շուկաներում շատ հաճախ կլսեք «օպցիոն» տերմինը։ Օպցիոններն ածանցյալ գործիքների տեսակ են, որոնք լայնորեն կիրառվում են թե՛ ներդրողների, թե՛ ընկերությունների կողմից։ Այս հոդվածում կքննարկենք, թե ինչ է օպցիոնը, ինչ նպատակներով է այն օգտագործվում և ինչպես է այն աշխատում։
Ի՞նչ է օպցիոնը
Օպցիոնը պայմանագիր է, որը ներդրողին տալիս է իրավունք, բայց ոչ պարտավորություն ապագայում որոշակի գնով գնել կամ վաճառել ակտիվը։
Օպցիոնների երկու հիմնական տեսակներն են․
- Call option (գնման օպցիոն), որը տալիս է ակտիվը նախապես սահմանված գնով գնելու իրավունք։
- Put option (վաճառքի օպցիոն), որը տալիս է ակտիվը նախապես սահմանված գնով վաճառելու իրավունք։
Օպցիոնները կիրառվում են թե՛ ռիսկի կառավարման, թե՛ գների տատանումներից շահույթ ստանալու նպատակով։
Օպցիոնները բարդ և ռիսկային են։ Դրանք հարմար են փորձառու ներդրողների համար։ Բայց դրանք հասկանալը կարևոր է՝ ներդրումներն ու ֆինանսական շուկաները լիարժեք հասկանալու համար։
Ինչո՞ւ են օգտագործում օպցիոնները
Օպցիոնները հիմնականում օգտագործվում են երկու նպատակով․
- Ռիսկի կառավարում (հեջավորում)
Օպցիոնը կարելի է դիտարկել որպես ապահովագրություն։
Օրինակ՝ ներդրողը ունի բաժնետոմսեր և մտահոգված է, որ դրանց գինը կարող է նվազել։ Նա կարող է գնել վաճառքի օպցիոն (put option), որը նրան իրավունք է տալիս այդ բաժնետոմսերը վաճառել որոշակի գնով։ Եթե գինը իսկապես իջնի, ներդրողը կկարողանա վաճառել բաժնետոմսերը նախապես ֆիքսված գնով և խուսափել կորուստից։
- Շահույթ գնի տատանումից
Ներդրողը կարող է փորձել կանխատեսել գների շարժը և փորձել շահույթ ստանալ դրանից՝ առանց ֆիզիկապես ակտիվը գնելու։
Օրինակ՝ ներդրողը կարծում է, որ «ABC» ընկերության բաժնետոմսերի գինը կբարձրանա։ Նա վճարում է 10$ և գնում է գնման օպցիոն (call option), որը նրան տալիս է իրավունք գնել մեկ բաժնետոմսը 100$-ով։ Եթե շուկայում գինը բարձրանա մինչև 120$, նա կարող է գնել բաժնետոմսերը 100$-ով և անմիջապես վաճառել 120$-ով՝ ստանալով շահույթ։ Եթե գինը չբարձրանա և մնա 100$-ից ցածր, ներդրողը պարզապես չի օգտվի օպցիոնից։ Նրա կորուստը կսահմանափակվի միայն վճարած 10$-ով՝ օպցիոնի գինը (պարգևավճարը)։
Նշենք նաև, որ օպցիոնները կարելի է վաճառել շուկայում մինչև դրանց ժամկետը լրանալը։
Օպցիոնների առանձնահատկությունները
- Իրավունք, բայց ոչ պարտավորություն | Օպցիոնը տալիս է ներդրողին ընտրության հնարավորություն։ Եթե շուկայական գինը շահավետ չէ, նա կարող է պարզապես չօգտվել իր իրավունքից։
- Պարգևավճար (premium) | Օպցիոն գնելիս ներդրողը վճարում է նախապես որոշված գումար։ Եթե նա որոշի չօգտվել օպցիոնից, այդ գումարը կլինի նրա կորուստը։
Էփրիքոթ Կապիտալը վերահսկվում է ՀՀ Կենտրոնական բանկի կողմից։
*Նյութում ներկայացված օրինակները կրում են միայն տեղեկատվական բնույթ: Դրանք չեն հանդիսանում ներդրումային խորհուրդ կամ որևէ կոնկրետ արժեթուղթ գնելու կամ վաճառելու առաջարկ: Տեքստում նշված նախկինում գրանցված կատարողականը չի երաշխավորում ապագայում նմանատիպ արդյունքներ: